Cây Hoàng bá – Vị Thuốc chữa nhiều bệnh nổi tiếng trong dân gian

Danh pháp

Tên khoa học

Phellodendron amurense.

Bạn đang xem: Hoàng bá

Tên giờ việt

Hoàng nghiệt, Quan hoàng bá, Nghiệt mộc, Sơn đồ, Hoàng nghiệt, Nguyên bá, Nghiệt bì.

Phân loại khoa học

Giới: Plantae

Bộ: Sapindales

Họ: Rutaceae (họ Cam)

Chi: Phellodendron

Loài: Phường. amurense

Mô miêu tả cây

Hoàng bá là một cây gỗ to tướng cao, sống nhiều năm, có thể cao tới 10 – 25m, đường kính thân thuộc có thể tới 70cm. rụng lá hằng năm.

Vỏ thân thuộc dày 0,3 đến 0,5 centimet, dài 20cm đến 40cm, phân thành nhì tầng rõ rệt, có những vết lõm sần sùi màu nâu đến nâu xám ở mặt ngoài cùng với những rãnh dọc; màu vàng tươi tắn ở mặt vô, có nhiều vết nhăn dọc nhỏ, dài, vết bẻ lởm chởm, chất rắn, nhẹ.

Vỏ cành dày 0.15 – 0,2cm, mảnh dài cuộn lại thành hình ống. Mặt ngoài lớp thụ bì màu nâu xám, khi bong để lộ lớp bần màu nâu sẫm, bên trên có lấm tấm nhiều vết lỗ vỏ, mặt vô có màu nâu nhạt rộng lớn, có nhiều những vết nhăn nhỏ, dọc. Chết giòn, dễ bẻ, mặt bẻ lởm chởm. Cành non mới phát triển có màu nâu tím.

Lá kép lông chim mọc đối hoặc lẻ, có từ 5 – 13 lá chét dày, hình trứng thuôn hoặc hình bầu dục, gốc tròn, dầu thuôn nhọn, mép nguyên vẹn ko có răng cưa, mặt bên trên màu lục sẫm, có lông ở gân giữa, mặt dưới nhạt, nhiều lông rộng lớn và phân vùng đều; cuống lá kép và cuống lá chét đều có lông mềm.

Cụm hoa màu vàng lục hoặc vàng nhạt mọc thành chùy ở đầu cành hoặc ngọn thân thuộc, dài 5 – 8m; hoa đơn tính khác gốc, mẫu 5.

Quả thịt hình ao ước, khi chính quả có màu tím đen thui, có 2 – 5 hạt cứng.

Mô miêu tả cây hoàng bá

Sinh thái

Hoàng bá thuộc một loại cây của vùng ôn đới ẩm. Cây thường mọc lẫn vào các kiểu rừng cây lá rộng. Tại Việt Nam, cây thích ngờ với vùng có khí hậu ẩm mát của vùng nhiệt đới núi cao.

Hoàng bá là dạng cây gỗ mọc nhanh chóng, ưa sáng và có thể tương đối chịu bóng khi còn là cây con cái ko phát triển. Cây sinh trưởng và phát triển mạnh vô mùa xuân – hạ; rụng lá vào mùa nhộn nhịp, lá non xuất hiện và tháng 3. Sau khi đi ra lá non, cây bắt đầu có hoa.

Mùa hoa: vào mùa hạ khoảng từ tháng 5 – 7; mùa quả: tháng 10 – 12.

Phân bố

Trên thế giới

Phân bố chủ yếu ở quần thể vực Đông và Đông – Bắc Á, khái quát các nước Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản.

Tại Việt Nam

Hoàng bá hiện nước tao vẫn còn phải nhập từ Trung Quốc. Thời gian tham gần trên đây cây được đem về trồng nhiều ở đồng bằng thường tại SaPa (Lào Cai), Lai Châu, Tam Đảo, Bá Thước.

Bộ phận dùng

Vỏ thân thuộc hoặc vỏ cành.

Thu hái, chế biến

Thu hái

Vỏ cây Hoàng bá được thu hoạch xung quanh năm tuy nhiên thường vào tháng 3 – 6. Chỉ thu hoạch những cây có tuổi thọ từ 10 năm trở lên. Lớp vỏ dày mặt mày ngoài thân thuộc và cành to tướng sẽ được bóc tách đem về.

Hoàng bá - Thần dược trị chi phí chảy, bục loét tay chân mồm ở trẻ nhỏ

Chế biến

Vỏ thân thuộc và vò cành khi thu hái về làm sạch lớp bụi bần, tách trở nên từng miếng, phơi bầy hoặc sấy thô ở 50 °C, loại tốt có màu vàng tươi tắn rất đẹp, vị rất đắng; rối chế biến sao tẩm như sau:

Hoàng bá phiến: Đưa dược liệu chuồn ủ mềm, thái phiến chéo rộng 3 – 5mm, dài 5cm.
Hoàng bá sao: Cho Hoàng bá đã thái phiến vào nồi, sao nhỏ lửa đến khi có màu vàng đậm. Hoặc đung nồi nóng già khoảng 120 °C, đổ dược liệu vào, đảo đều, sao mang đến có màu vàng đậm.
Hoàng bá thán: Cho Hoàng bá phiến vào nồi, sao đến khi toàn bộ mặt mày ngoài đen thui đều. Để dược liệu nguội, phun ít nước để trừ hỏa độc.
Hoàng bá tẩm rượu: Hoàng bá 10kg, rượu 2kg trộn đều rượu với Hoàng bá, ủ 30 phút mang đến ngấm hết, dùng lửa nhỏ sao tới thô. Hoặc sao Hoàng bá phiến lớn nóng già, rồi vẩy rượu và trộn đều, sao nhỏ lửa mang đến thô.
Hoàng bá tẩm muối: dùng nước trộn muối để có lượng thích hợp vừa đủ trộn đều vào Hoàng bá. Sau khi để thấm 30 phút mang đến nước muối ngấm đều, dùng lửa nhỏ sao tới thô. Cũng có thể sao Hoàng bá phiến đến nóng già rồi vẩy nước vào trộn đều, sao thô.

Bảo quan liêu Hoàng bá ở điểm thông thoáng dông tố, thô non, tách mốc ông tơ và biến màu.

Thành phần hóa học

Thành phần chủ yếu có vô vỏ Hoàng bá là các akaloid như là berberin, palmatin, phellodendrin, magnoflorin, jatrorrhizin, candicin.

Ngoài đi ra, vô Hoàng bá còn những chất có tinh nghịch thể, ko chứa nitơ như obacunon, obaculacton, limonin, chất béo, hợp chất sterolic, các hợp chất phenol và dẫn xuất methyl este.

Trong lá Hoàng bá, có phelamurin (1% vô lá tươi) và amuresin (0,04% vô lá tươi), các chất flavon như phelodendrosis với aglycon phelamuretin, hyperin; phelosid 2,3 hydrophelosid; noricarisid phelatin và phelavin cũng đã được phân lập từ lá.

Quả Hoàng bá chứa các limonoid, 2 chất mới được xác định cấu trúc là kihalatacton A, B cùng với 7 turucalan triterpenoid.

Tinh dầu quả chứa myreen và geraniol.

Hạt chứa các lumonoid.

Trông rễ Hoàng bá, ngoài các alkaloid bên trên người tao còn chiết được một alkaloid nhân indol là canthin 6 on.

Tác dụng dược lý

Tác dụng kháng khuẩn

Cao cồn từ vỏ cây Hoàng bá có tác dụng kháng khuẩn với nhiều vi khuẩn gram dương và âm, vô đó có cả trực khuẩn lao. Dịch chiết và nước sắc từ Hoàng bá đều ức chế ở nhiều mức độ sự khác biệt. Thí nghiệm bên trên ống kính đối với trực khuẩn lao người, Hoàng bá ko có tác dụng ức chế trực tiếp tuy nhiên có làm giảm số lượng vi khuẩn. Trên chuột y sĩ được nhiễm lao bò, berberin tiêm bắp thịt có tác dụng điều trị nhất định.

Tác dụng kháng nấm

Dịch chiết và nước sắc từ Hoàng bá được thí nghiệm bên trên ống kính có tác dụng ức chế một số nấm tạo nên bệnh ngoài domain authority.

Tác dụng kháng phì trùng

Nước sắc Hoàng bá (10%) có tác dụng ức chế phì trùng âm đạo tuy nhiên ko mạnh.

Xem thêm: Cách làm kem chuối trái cây thơm ngon hấp dẫn, cực đơn giản cho cả nhà

Tác dụng hạ huyết áp

Trên động vật gây nghiện, hoàng bá tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm phúc mạc đều có tác dụng hạ áp rõ rệt và kéo dài. Nước sắc Hoàng bá với cao lỏng Hoàng bá được tiêm phúc mạc bên trên động vật đều gõ tác dụng hạ áp tuy nhiên cao lỏng hình ảnh hưởng ko rõ đối với nhịp tim.

Tác dụng tăng tiết mật

Berberin vô thành phần của vỏ cây Hoàng bá có công năng tăng tiết mật và tiện ích vô chữa trị tiến trình mạn tính của căn bệnh viêm túi mật với rối loàn chuyển động đường đi mật, viêm túi mật tự sỏi mật, viêm gan lì – túi mật, đem biến tướng của viêm ống mật. Nhưng thuộc tính ko nhiều vô viêm túi mật cấp cho tính.

Tác dụng lợi tiểu

Hoàng bá có công năng lợi tè và khắc chế hoạt tính tạo nên teo thắt cơ nhẵn của nhì hoạt chất Acetylcholin và histamin. Hoàng bá đang được kết phù hợp với những dung dịch hóa dược sử dụng vô chữa trị bệnh viêm ruột kết mạn tính đạt sản phẩm đảm bảo chất lượng. Một loại thuốc có Hoàng bá đang được chữa trị chi phí chảy ở trẻ nhỏ đạt tỷ trọng đỡ và khỏi 95%.

Các tác dụng khác

Hoàng bá còn dùng để chữa kiết lỵ, chi phí chảy, hoàng đản (vàng da).

Ngoài đi ra còn nữa thuộc tính tách tiết dịch vị khi tiêm Berberin bên dưới domain authority. cũng có thể sử dụng Berberin nhằm chữa trị loét bao tử, chảy máu bao tử và tách tiết dịch vị.

Chống chi phí chảy, tách tiết những bộ phận nước và muối ở ruột non.

Vỏ cây Hoàng bá có thuộc tính kháng viêm khá mạnh.

Hoàng bá còn nữa tác dụng kháng teo thắt cơ nhẵn bên trên tử cung và ruột xa lánh.

Hoàng bá có công năng tạo nên trấn tĩnh và tách oi.

Tính vị, tác dụng

Hoàng bá có vị đắng, thô, tính hàn, ko chứa độc. Đi vô các kinh thận, tỳ, và bóng đái.

Có tác dụng thanh sức nóng, yên tâm, trừ lao, táo thấp, tư âm giáng hỏa, giải độc; tả hỏa ở thận kinh, trừ thấp nhiệt ở hạ chi phí.

Hoàng bá - Thần dược trị chi phí chảy, bục loét tay chân mồm ở trẻ nhỏ

Công dụng và thục mạng dùng

Công dụng

Trong hắn học tập truyền thống cổ truyền, Hoàng bá được sử dụng trị âm hỏng phát sốt, xương nhức âm ỉ, đi ra mồ hôi trộm; viêm tiết niệu; kiết lỵ, chi phí chảy, tè đi ra tiết, vàng domain authority, đái đục, trĩ; xíc bạch đới, cốt chưng lao nhiệt, mắt sưng đỏ, loét miệng lưỡi; viêm âm đạo, sưng tinh nghịch hoàn, đái đường, di mộng tinh…

Trong hắn học tập tân tiến, những dược phẩm kể từ Hoàng bá dùng để làm điều trị những căn bệnh viêm màng óc, viêm phổi, lao phổi, lỵ trực trùng, viêm cửa mình tự phì trùng, viêm ruột già, viêm tai giữa có mủ, viêm đa xoang hàm mạn tính.

Liều dùng

Liều dùng hằng ngày kể từ 6 g cho tới 12 g, dưới dạng thuốc bắc hoặc trả giã.

Tùy vào trường hợp bệnh, Hoàng bá có thể được dùng sống, sao cháy hoặc tẩm rượu sao.

Các thầy thuốc thường dùng Hoàng bá phối hợp với các vị thuốc khác.

Một số bài xích thuốc

Chữa di tinh nghịch đái đục

Hoàng bá sao, vỏ hến nung, mỗi vị 640g. Tán nhỏ thành bột mịn. Ngày uống nhì lần, mỗi lần một thìa cả phê.

Chữa di mộng tinh

Hoàng bá 60g; Thục địa, Thiên môn, Đảng sâm (40g); Sa nhân 30g; Cam thảo 10g. Tất cả phơi bầy thô tán bột, trộn với mật ong, làm viên bằng hạt ngô. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 30 viên với nước nóng trước bữa ăn khoảng 1 giờ.

Chữa chi phí chảy ở trẻ em

Dùng viên chi phí chảy “B” – Hoàng bá 125g, Ngũ vị tử 42,5g, Ngũ bội tử 37,5g, Bạch phàn 25g. Tán bột mịn luyện với hồ làm thành viên băng hạt ngô.

Trẻ em dưới 1 tuổi, ngày uống 4 – 6 viên, phân tách làm 3 – 4 lần, hòa với nước hâm sôi để nguội; 2 – 3 tuổi ngày uống 6 – 8 viên; 4 tuổi trở lên uống 9 – 12 viên.

Chữa viêm gan lì cấp tính, nhức vùng gan lì, sốt, bụng trướng, tiểu tiện đỏ

Hoàng bá 16g; Mộc thông, Chi tử, Chỉ xác, Đại hoàng hoặc Chút chít, Nọc sởi, mỗi vị 10g. Sắc uống mỗi ngày một thang.

Chữa chi phí hóa kém, hoàng đán tự viêm đường mật

Hoàng bá, Chi tử. mỗi vị 14g; Cam thảo 6g. Sắc với 600ml nước còn 200ml, phân tách 3 lần uống vô ngày.

Chữa lỡ miệng loét lưỡi

Hoàng bá cắt thành từng mẩu nhỏ và mang đến vào miệng ngậm. Có thể nuốt nước.

Chữa sốt xuất huyết

Hoàng bá, Ngưu tất, Tri mẫu, Sinh địa, Huyền sâm, Mạch môn, hạt Muồng (sao), Đan sâm, Đan bì, Xích thược, Cỏ nhọ nồi, Trắc bá (sao), Huyết dụ, mỗi vị 10 – 16g. Sắc uống ngày một thang.

Những điều cần cảnh báo khi dùng vị dung dịch Hoàng bá

Hoàng bá kỵ can tất

Kiêng sử dụng trong số tình huống không tồn tại hỏa, chuồn chi phí lỏng rất nhiều lần trong thời gian ngày tự hỏng hàn, tỳ xoàng chi phí hóa; chi phí chảy tự tỳ hỏng yếu hèn, xoàng ăn.

Không nên sử dụng Hoàng bá khi bị không thích hợp với các bộ phận của vị thuốc.

Hoàng bá rất có thể tương tác với một số trong những dung dịch, đồ ăn thức uống tính năng hoặc dung dịch không giống nên cần thận trọng khi sử dụng các bài thuốc.

Người sử dụng nên tham ô khảo ý kiến của những y sĩ Y học phương đông trước khi sử dụng.

Trong quy trình dùng, nếu như xuất hiện nay những triệu hội chứng không bình thường, hãy tạm dừng sử dụng và thông tin tức thì mang đến bác bỏ sĩ.

Tài liệu tham ô khảo

Đỗ Tất Lợi (2013), Những cây dung dịch và vị dung dịch nước ta, Hồng Đức.
Trần, C. L., Đỗ, V. M., & Vũ, T. B. (2016). Giáo trình Dược liệu học tập.
Nguyễn Nhược Kim (2007). Bào chế nhộn nhịp dược.
Trường Đại Học Dược thủ đô – Chủ biên: PGS. TS. Nguyễn Mạnh Tuyển (2021), Dược lý dược truyền thống cổ truyền, NXB Y Học.

Xem thêm: 3 cách làm kem bạc hà tại nhà thơm ngon, mát lạnh giải khát cực sảng khoái